آدنوکارسینوما چیست؟

آدنوکارسینوما نوعی ازسرطان است که میتواند در قسمتهای مختلف بدن مانند ریه، پروستات، کولون، رکتوم، روده کوچک، پانکراس، شکم، مری، رحم، پاراتیروئید، به ندرت سرویکس و حتی آپاندیس شکل گیرند.

چه فاکتورهایی یک سرطان را به آدنوکارسینوما تبدیل میکند؟

جنین انسان از دو بافت اصلی تشکیل شده که در نهایت بخشهای مختلف بدن را شکل میدهند.

• بافت اکتودرم که به پوست، ماهیچه ها، استخوانها، مفاصل و بافتهای پیوندی یا همبند مثل تاندونها، رباطها و غضروفها تبدیل میشود.
• بافت اندودرم که بسیاری از اندامهای بدن مثل پانکراس، پروستات و دستگاه گوارش را تشکیل میدهد.

همچنین، بافت اندودرم سطوح داخلی کولون و شکم را میپوشاند. در واقع، آدنوکارسینوماها میتوانند در هر قسمتی از بدن که دارای بافت اندودرم است شکل گیرند.

چگونه آدنوکارسینوماها تشکیل میشوند؟

هر انسان در دوران جوانی تعداد بسیار زیادی ژن یکسان در تمام سلولهایش دارد. ما با این ژنها متولد میشویم. نیمی از آنها را از مادر و نیمی دیگر را از پدرمان به ارث میبریم.

با افزایش سن دو فاکتور اصلی بر نحوه ی عملکرد ژنهایمان تاثیر میگذراند. اولین فاکتور نحوه ی زندگی ما است. یعنی، چه غذاهایی میخوریم و چقدر ورزش میکنیم.

دومین فاکتور محیطی است که در آن زندگی میکنیم. این محیط شامل مواد شیمیایی موجود در اقلام مصرفی، هوایی که نفس میکشیم، آبی که مینوشیم و غذایی که میخوریم است. سموم دفع آفات گیاهی، هورمونهایی که در مواد غذایی گوشتی و یا مواد نگهدارنده در گوشتهای فرآوری شده استفاده میشوند جزء فاکتورهای محیطی هستند. حتی قرار گرفتن در معرض اشعه ی UV از طریق نور خورشید و یا سایر منابع هم جزء فاکتورهای محیطی محسوب میشوند.

تمام موارد فوق در گذر زمان میتوانند منجر به آسیب به ژنهای ما شوند تا جایی که آنها دیگر قادر به ترمیم خود نیستند. زمانیکه این اتفاق میافتد سرطان ممکن است شکل گیرد.

ازآنجائیکه در هر قسمت از بدن ژنهای متفاوتی فعالیت دارند، آدنوکارسینوماها در اندامهای مختلف شکل میگیرند. ساختار DNA در تمام سلولهای ما یکسان است. تنها تفاوت در نحوه ی تا شدگی آن در بافتهای مختلف است که فعالیت ژنها را تنظیم میکند. ما حدودا 22000 ژن داریم، اما برای مثال، برای اینکه پانکراس عملکرد خود را داشته باشد نیاز به فعالیت همه ی 22000 ژن نیست. احتمالا تنها 500 ژن در پانکراس فعال هستند. رشته های DNA در پانکراس به گونه ای تا خورده اند که تنها همان ژنهای مورد نیاز فعالیت داشته باشندو همین ژنها هم هستند که در گذر زمان دچار آسیب میشوند.

آدنوکارسینوماها چگونه تشخیص داده میشوند؟

در حالت نرمال ژنها قادر به ترمیم خود هستند. در نتیجه، عوامل محیطی باید بسیار شدید باشند که سیستم ترمیم را مختل کنند. به همین دلیل است که معمولا سرطان در سنین بالا رایج است.

متاسفانه، اکثر آدنوکارسینوماها در مراحل پیشرفته تشخیص داده میشوند. یکی از دلایل اصلی آن این است که شکل گیری آنها عموما در اندامهای داخلی بدن است. در مقایسه با برخی دیگر از سرطانها مثل سرطان پوست،که علائم آن بسیار سریع ظاهر میشوند.

ممکن است یک آدنوکارسینوما سالها در بدنمان رشد کند اما تا زمانیکه مشکل جدی مثل انسداد روده ایجاد نکند متوجه آن نشویم. به همین دلیل است که غربالگری برخی بیماریها مثل سرطان روده و آندومتر بسیار مهم است.

چگونه متوجه شویم که به آدنوکارسینوما مبتلا هستیم؟

همه ی آدنوکارسینوماها مشابه نیستند. پس، علائم بالینی بر حسب محل سرطان و بافت درگیر متفاوت است. برای مثال، در سرطان ریه ممکن است دچار سرفه هایی که برطرف نمیشوند و درد قفسه سینه شوید. در سرطان روده، خون در مدفوع مشاهده کنید. در سرطان تخمدان، دچار درد هنگام رابطه ی جنسی شوید. برخی از علائم آدنوکارسینوماهای شایع:

• ریه : سرفه ای که برطرف نمیشود، درد قفسه سینه، تنگی نفس و سرفه همراه با خلط قهوه‌ای مایل به قرمز
• کولون : اسهال یا یبوست مداوم، خون در مدفوع، خونریزی از مقعد.
• پروستات : تکرر ادرار، درد و سوزش هنگام ادرار، خون در ادرار و اختلال نغوظ
• پانکراس : زردی، ادرار تیره، مدفوع روشن و نفخ
• مری : مشکل در بلع، سوزش و رفلاکس مری، سکسکه های مداوم

اما هر زمانی برای چندین هفته دچار خستگی شدید، تغییر در اشتها و یا کاهش وزن بدون علت شدید به پزشک خود مراجعه کنید. همه ی این موارد میتوانند علائم انواعی از سرطانها باشند.

معمولا آدنوکارسینوماها چگونه درمان میشوند؟

به فاکتورهای مختلفی مثل، نوع سرطان، جایگاه آن و میزان پیشرفت آن بستگی دارد. 

به طور کلی، شیمی درمانی در حال حاضر برای درمان انواع آدنوکارسینوماها استفاده میشود. اما برای هر آدنوکارسینوما، داروی متفاوتی در شیمی درمانی آن موثر است.

جدیدترین یافته ها در تشخیص و درمان آدنوکارسینوماها چیست؟

بیوپسی مایع (liquid biopsy) تستی است که بر روی نمونه ی خون انجام میشود و در تشخیص زود هنگام سرطان بسیار موثر است.

زمانیکه سلولهای سرطانی از بین میروند وارد جریان خون میشوند. برخی از آنها پروتئینها و آنزیمهای خود را وارد جریان خون میکنند. در نتیجه، اگر تست خون بدهیم با شناسایی برخی از این فاکتورها زودتر متوجه سرطان میشویم. 

در صورتیکه سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود درمان آن بسیار راحت است و بیوپسی مایع یک روش موثر است. به نظر میرسد، در آینده ی نه چندان دور چنین تستهایی بخشی از غربالگریهای سالیانه ی سرطان خواهند شد. 

از نظر درمان، ایمونوتراپی و درمان هدفمند دو شیوه ی جدید درمان سرطان هستند که به زودی جایگزین شیمی درمانی میشوند. 

در شیمی درمانی از مواد شیمیایی برای مقابله با پروسه های سلولی مانند متابولیسم، ترمیم و یا تقسیم استفاده میشود. اما در درمانهای بر پایه ی سلول مثل واکسنها سیستم ایمنی مورد هدف است. 

شیمی درمانی قادر به تشخیص سلولهای سالم از سرطانی نیست و با عوارض زیادی مانند تهوع و استفراغ همراه است. 

تحقیقات نشان میدهد، سیستم ایمنی قدرتمندترین دارو در مقابل سرطان است. افزایش دانش ما در مورد عملکرد سلولهای سرطانی به تولید داروهای جدید و هدفمند علیه سرطان ریه، کولون، پانکراس و … کمک میکند. پس، به نظر میرسد درمان آدنوکارسینوماها در آینده بسیار اختصاصی خواهد شد و ایمونوتراپی در آن نقش بسیار مهمی خواهد داشت.