انواع سونوگرافی دوران بارداری
در سونوگرافی دوران بارداری، پزشک با کمک یک مبدل امواج فراصوت را به رحم انتقال می دهد. این امواج سیگنال هایی را به دستگاه برمی گردانند که به تصاویر کودک شما در صفحه مانیتور تبدیل می شوند.
اکثر زنان باردار تنها چند سونوگرافی در دوران بارداری شان انجام می دهند اما گاهی نیاز به تعداد بیشتری است. در این مقاله اطلاعاتی در مورد انواع سونوگرافی در بارداری و کاربردشان ارائه می گردد.
چرا سونوگرافی در دوران بارداری انجام می شود؟
طبق گایدلاین انجمن متخصصین زنان و زایمان آمریکا (ACOG) سونوگرافی دوران بارداری به دلایل زیر انجام می شود:
- کنترل رشد و تکامل جنین
- شناسایی نقص های مادرزادی
- راهنمایی در نمونه گیری از مایع آمنیوتیک (آمنیوسنتز) یا پرزهای جفتی (CVS)
- تخمین زمان زایمان
- تشخیص بارداری چند قلو
- بررسی موقعیت جفت جنین
- تعیین جنسیت جنین
- اندازه گیری میزان مایع آمنیوتیک
- تخمین وزن جنین
سونوگرافی سه ماهه اول بارداری
همه ی زنان باردار سونوگرافی سه ماهه اول بارداری را انجام نمی دهند. این یعنی، در صورت صلاحدید پزشک سونوگرافی برای تعیین هفته بارداری و اطمینان از زنده بودن جنین انجام می شود.
سونوگرافی اویل بارداری (هفته 6 تا 8)
اولین سونوگرافی دوران بارداری معمولا بین هفته ی ششم تا هشتم انجام می شود. برخی از پزشکان برای اطمینان از بارداری علاوه بر تست بارداری، سونوگرافی نیز انجام می دهند.
طبق گایدلاین انجمن بین المللی سونوگرافی زنان و زایمان (ISUOG) در اولین سونوگرافی موارد زیر بررسی می شوند:
- اطمینان از زنده بودن جنین
- تعیین هفته بارداری
- تعداد جنین
- تعیین تعداد جفت و ساک حاملگی در بارداری های چند قلو
اما طبق بیانیه ی ISUOG این سونوگرافی برای همه ی افراد باردار الزامی نیست و تنها در صورت صلاحدید پزشک می بایست انجام شود. برای مثال، برخی پزشکان سونوگرافی اولیه را در در بارداری های پر خطر مانند خونریزی و درد شکم، شک به بارداری خارج رحمی، سقط یا ناهنجاری های مادرزادی انجام می دهند.
سونوگرافی اویل بارداری معمولا به صورت ترانس واژینال انجام می شود. در این نوع سونوگرافی جنین و رحم مادر به واضح ترین حالت ممکن قابل بررسی هستند.
با وجود اینکه در اکثر موارد در هفته ی ششم قلب جنین هنوز کامل نشده است اما گاهی ضربان های آن شنیده می شوند.
سونوگرفی NT (هفته 10 تا 13)
سونوگرافی NT بین هفته 10 تا 13 بارداری انجام می شود. طبق بیانیه ی ACOG در این سونوگرافی فضای پشت گردن جنین اندازه گیری می شود. افزایش میزان NT می تواند ناشی از سندرم داون، ناهنجاری های مادرزادی قلبی، شکمی یا اسکلتی باشد.
سونوگرافی NT اجباری نیست اما به همه زنان باردار توصیه می شود. در این سونوگرافی علاوه بر ناهنجاری دوران جنینی، زمان زایمان، چند قلویی ، قد جنین و ضربان قلب او بررسی می شوند.
سونوگرافی سه ماهه دوم بارداری
سونوگرافی سه ماهه دوم بهترین زمان برای بررسی سلامت جنین است. آنومالی اسکن یک سونوگرافی دقیق برای بررسی اندام جنین است که به همه ی زنان باردار توصیه می شود.
آنومالی اسکن (هفته 18 تا 22)
طبق گایدلاین ACOG بهترین زمان برای آنومالی اسکن بین هفته 18 تا 22 در سه ماهه دوم بارداری است. این سونوگرافی دقیق ترین روش برای چک آپ سلامت جنین پیش از تولد است.
در آنومالی اسکن که به آن سونوگرافی سطح II نیز گفته می شود، ناهنجاری های مغز، قلب، کلیه ها، کبد، تعداد انگشتان دست و پا، جفت و میزان مایع آمنیوتیک اندازه گیری می شود. همچنین در اکثر موارد جنسیت جنین با دقت بالا قابل تشخیص است.
سونوگرافی سه ماهه سوم بارداری
در اکثر موارد نیاز بهسونوگرافی سه ماهه سوم نیست اما به کسانی که بارداری شان پر خطر است یا غربالگری سه ماهه اول یا دوم را انجام نداده اند توصیه می شود.
برای مثال، اگر دچار فشار خون بالا، خونریزی، کاهش میزان مایع آمنیوتیک هستید یا پس از 35 سالگی باردار شده اید بهتر است انجام دهید.
همچنین، در صورتیکه در سونوگرافی های قبلی جفت بر روی دهانه رحم یا نزدیک به آن قرار گرفته بوده است برای بررسی وضعیت آن در سه ماهه آخر باید سونوگرافی انجام شود.
سونوگرافی در موارد خاص
گاهی پزشک توصیه به انجام سونوگرافی های دیگر علاوه بر موارد فوق می کند.
سونوگرافی داپلر
سونوگرافی داپلر نوع خاصی از تصویربرداری است که در آن جریان خون درون رگ ها قابل مشاهده است. در بارداری، سونوگرافی داپلر برای بررسی گردش خون جنین انجام می شود.
سونوگرافی داپلر در موارد زیر توصیه می شود:
- دیابت بارداری
- فشار خون بالا
- مشکلات قلبی و کلیوی
- تشکیل نشدن کامل جفت
- ناهنجاری های رشد جنین
سونوگرافی 3 بعدی
در این روش با کمک پروب و نرم افزار تصاویر سه بعدی از جنین ثبت می شود.
سونوگرافی 4 بعدی
در این روش از اسکنر برای تصوریر برداری از صورت جنین و حرکات او استفاده می شود.
گاهی سونوگرافی برای کمک به انجام سایر آزمایشات بارداری است. برای مثال، در آمنیوسنتز یا CVS نمونه برداری با کمک سونوگرافی انجام می شود. همچنین در اکوکاردیوگرافی برای بررسی ضربان قلب و ناهنجاری های مادرزادی از سونوگرافی استفاده می شود.
آیا سونوگرافی دوران بارداری خطرناک است؟
سونوگرافی یک روش غیر تهاجمی است و در صورتیکه به درستی و توسط پزشک متخصص انجام شود خطرناک نیست. البته تاثیر طولانی مدت سونوگرافی های مکرر بر سلامت جنین هنوز مشخص نیست. طبق بیانیه ی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) سونوگرافی فقط در صورت ضرورت پزشکی توصیه می شود.
