بیماریهای عفونی منتقله از طریق جنسی

بیماری­های منتقله از راه جنسی (STDs) عفونت­هایی هستند که از طریق تماس جنسی از یک فرد به دیگری منتقل می­شوند. علل STDها می­تواند مواردی از قبیل باکتری­ها، انگل­ها، مخمرها و ویروس­ها باشند. بیش از 20 نوع STD وجود دارد، که مهمترین گونه­های آن در ادامه، مورد بررسی و ارزیابی قرارگرفته است. اکثر STDها، هم بر مردان و هم بر زنان تاثیر می­گذارند؛ اما در بسیاری از موارد مشکلات حاصله از آنها، می­تواند برای زنان شدیدتر باشد. لازم به ذکر است که اگر یک زن باردار مبتلا به STD شود، ممکن است مشکلات جدی برای جنین او ایجاد شود.

در متن ذیل سوش­های پاتوژن مهم، که در ایجاد بیماری­های منتقله از طریق تماس جنسی نقش دارند، از نظر غربالگری، علائم بالینی، تشخیص و درمان مورد بررسی قرارگرفته­اند.

کلامیدیا تراکوماتیس(Chlamydia trachomatis) :

کلامیدیا شایعترین بیماری عفونت باکتریایی منتقل شونده از راه جنسی است. سه گونه آن عبارتند از: C.trachomatis،C.pneumoniae  و C.psittac، که از بین آنها گونه­ی کلامیدیا تراکوماتیس منحصرا انسان را آلوده می­کند و باعث طیف گسترده­ای از تظاهرات و سندرم­های بالینی از جمله التهاب و عفونت پیشابراه در مردان و زنان، سرویسیت (عفونت دهانه­ رحم)، بیماری­های التهابی لگن، ناباروری، درد لگن، اورتریت و التهاب اپیدیدیم در مردان، عفونت­های مقعدی-تناسلی، لنفوگرانولوم ونروم (عفونت سیستم لنفاوی)، کونژکتیویت یا التهاب ملتحمه در نوزادان و بزرگسالان، عفونت­های گوش و حلق و بینی، آرتریت واکنشی، پروکتیت و پروکتوکولیت می­شود. البته نرخ موارد عفونت­های کلامیدیائی گزارش شده در زنان به­ مراتب بیشتر از مردان است.

غربالگری برای عفونت کلامیدیا تراکوماتیس:

در افراد فاقد علائم بیماری، به طور قابل توجهی میزان بروز عوارض مرتبط با کلامیدیا را کاهش می­دهد. غربالگری برای این باکتری، برای تمام زنان جوان و فعال از نظر جنسی و همچنین افراد دیگر در خطر ابتلا به عفونت مذکور توصیه می­شود.

درمان:

درمان استاندارد برای عفونت­های کلامیدیایی تناسلی در زنان باردار و مردان، با یک دوز آزیترومایسین یا یک دوره 7 روزه داکسی سایکلین دو بار در روز می­باشد.

هرپس سيمپلكس (Herpes simplex): 

هرپس سیمپلکس تناسلی علت اصلی بیماری­های زخم ناحیه تناسلی و تبخال تناسلی در سراسر جهان و همچنین یکی از شایع­ترین عفونت­های منتقل شونده از راه تماس جنسی است. هر دو نوع ویروس، هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) و ویروس هرپس سیمپلکس نوع2 (HSV-2) باعث عفونت تناسلی می­شوند. با این حال، HSV-2 شایع­ترین علت تبخال تناسلی می­باشد. بیش از 85% افراد مبتلا به هرپس تناسلی از ابتلای خود به عفونت آگاه نیستند و اين امر يعني گسترش HSV  بدون علامت که موجب بالارفتن نرخ انتقال عفونت­هایHSV تناسلی می­شود. عوارض ناشی از عفونت­های هرپس دستگاه تناسلی شامل: مننژیت آسپتیک، میلیت عرضی، اختلال عملکرد سیستم خود مختار، نارسایی سریع کبد، هرپس نوزادی می­باشد.

غربالگری برای عفونت هرپس سیمپلکس:

غربالگری عفونت هرپس به تمام افراد فعال از نظر جنسی و همچنین خانم­های بارداری که فاقد علائم بالینی و یا سابقه­ی عفونت هرپسی می­باشند، توصیه می­شود.

درمان:

داروهای ضد ویروسی آسیکلوویر( acyclovir)، والاسیکلوویر (valacyclovir) یا فامسیکلوویر(famciclovir) در درمان، برای جلوگیری از عود و اجتناب از انتقال عفونت استفاده می­شوند.

نایسریا گونوره­آ (Neisseria gonorrhea): 

گونوره یک بیماری متداول منتقل شونده از راه جنسی است که توسط نایسریا گونوره که یک دیپلوکوک گرم منفی است، ایجاد می­شود. عفونت نایسریا گونوره موجب طیفی از سندرم­های بالینی، از جمله عفونت­های ادراری- تناسلی، حنجره و رکتوم (در مردان و زنان) و همچنین عوارض جدی از قبیل بیماری­های التهابی لگن، ناباروری­های انسدادی، بارداری­ خارج از رحمی، فیستول مجاری پیشابراه،  ملتحمه (در نوزادان و بزرگسالان) و به طور نادر عفونت سیستمیک می­شود.

غربالگری برای عفونت گونوکوکال:

غربالگری معمول برای عفونت گونوکوکال در زنان زیر 25 سال و فعال از نظر جنسی و همچنین زنان بالای 25 سال و فعال از نظر جنسی که ریسک فاکتورهای ابتلا به عفونت را داشته باشند، توصیه می­شود.

درمان:

درمان دوگانه با سفالوسپورین و آزیترومایسین در تمام افراد (از جمله زنان باردار) برای درمان عفونت­های سرویکس، مجاری ادراری و رکتوم توصیه می­شود.

ترپونما پالیدوم (Treponema pallidum):

ترپونما پالیدوم، یک باکتری هوازی متحرک و متعلق به کلاس اسپیروکت­ها می­باشد. عفونت با این باکتری منجر به بیماری سیفلیس می­شود. علائم و نشانه­های این بیماری بسیار متغیر و تمیز آن از سایر بیماری­ها مشکل می­باشد. تظاهرات بالینی اولیه (مراحل اولیه و ثانویه) عمدتا پوست و سطوح مخاطی را درگیر می­کند. اگر چه سیفلیس ثانویه ممکن است با تظاهرات سیستمیک نیز همراه باشد؛ بیماری­ درحالت نهفته، علائم یا نشانه­های بالینی ندارد، ولی تظاهرات دیررس آن ممکن است، هر اندام یا سیستمی را در بدن تحت تاثیر قرار دهد. سیفلیس عصبی و سیفلیس چشمی در هر مرحله از عفونت می­تواند رخ دهد. سیفلیس بدون درمان در دوران بارداری می­تواند منجر به عواقب ویرانگر، از جمله سقط جنین، مرگ نوزاد و سیفلیس مادرزادی شود.

غربالگری برای عفونت سیفلیس:

جهت سیفلیس برای تمام زنان باردار، در ویزیت ابتدایی بارداری توصیه می­شود. غربالگری در زنان (بجز حین بارداری که برای همه توصیه می شود) و مردان پرخطر توصیه می­شود.

درمان:

پنی سیلین G، که به صورت تزریقی تجویز می­شود، برای درمان تمام مراحل سیفلیس و برطرف نمودن علائم بالینی مرتبط با سیفلیس اولیه و ثانویه و نیز پیشگیری از عوارض دیررس موثر است. در صورت عدم درمان، عفونت به طور مزمن در بیماران باقی مانده و وارد مراحل شدیدتری از بیماری خواهد شد.

مایکوپلاسما ژنیتالیوم (Mycoplasma genitalium):

مایکوپلاسما ژنیتالیوم یک بیماری مقاربتی است و علت 10 تا 35 درصد از موارد ابتلا به التهاب پیشابراه غیرکلامیدیایی و غیرگونوکوکی می­باشد. در زنان، عفونت مایکوپلاسما ژنیتالیوم با سرویسیت و بیماری التهابی لگن همراه است. انتقال مایکوپلاسما ژنیتالیوم از طریق تماس مستقیم مخاط صورت می­گیرد. نقش بیماری­زایی مایکوپلاسما ژنیتالیوم در زنان کمتر از مردان تعیین شده است. این باکتری­ دیواره­ی سلولی ندارد. نداشتن دیواره سلولی باعث مقاوم شدن آنها در برابر آنتی‌بیوتیک­های مؤثر بر دیواره، مانند پنی­سیلین‌ها می‌شود. لازم به ذکر است عفونت با مایکوپلاسما ژنیتالیوم، ممکن است، بدون علامت باشد؛ اما نشانه­ها و علائم عفونت در زنان، شامل افزایش یا تغییر ترشحات واژن، عفونت پیشابراه، دیزوری یا علائم بیماری التهابی لگن، درد شکمی، مقاربت دردناک، گاهی اوقات خونریزی بین قاعدگی یا خونریزی بعد از رابطه­ی جنسی و یا منوراژی می­باشد. در مردان علائم التهاب پیشابراه، ادرار دردناک و ترشحات زیاد دیده می­شود.

غربالگری برای عفونت مایکوپلاسما ژنیتالیوم

غربالگری برای مایکوپلاسما ژنیتالیوم برای زنان و به خصوص مردان پر خطر دارای رابطه­ی جنسی با شرکای متعدد توصیه می­شود. بیماران مبتلا به عفونت مایکوپلاسما ژنیتالیوم باید برای سایر عفونت­های منتقل شونده از راه تماس جنسی، از جمله C. trachomatis، N.gonorrhoeae، سیفلیس،HIV و در صورت لزوم مورد غربالگری قرار بگیرند.

درمان:

برای درمان با داکسی­سیکلین دارای نرخ بهبودی نسبتا پایین40-30 درصدی می­باشد، اما مقاومت را افزایش نمی دهد. از طرفی آزیترومایسین دارای نرخ بهبودی 95-85 درصدی می­باشد. موکسی فلوکساسین نیز می­تواند به عنوان راه درمانی دوم مورد استفاده قرار بگیرد، اما نرخ مقاومت افزایش می­یابد.

هموفیلوس دوکرئی  (Haemophilus ducreyi):

شانکروئید یک عفونت جنسی اکتسابی است که، علت آن هموفیلوس دوکرئی می­باشد. هموفیلوس دوکرئی یک باکتری­ میله­ای گرم منفی و کوچک می­باشد. شانکروئید با زخم­های تناسلی دردناک و همچنین تورم غدد لنفاوی همراه می­باشد. دوره انکوباسیون شانکروئید کوتاه است. سه تا هفت روز پس از رابطه­ی جنسی با یک فرد آلوده، پاپول­های اریتروماتوز، اغلب در ختنه­گاه، فرنولوم در مردان، و در نواحی ولوا، سرویکس و پری­آنال در زنان گسترش پیدا می­کند.

پاپول­های دستگاه تناسلی به سرعت به پوستول­ها پیشرفت می­کنند، که بعد از چند روز سر باز می­کنند وبه زخم­های سطحی با لبه­های ناصاف و تحلیل رفته تبدیل می­شوند. زخم­ها به صورت گرانولوماتوز با ترشحات چرکین می­باشند.

زخم­ها، سطحی و دردناک بوده و ممکن برای ماه­ها بدون درمان باقی بمانند. عفونت ثانویه ممکن باعث برآمدگی­های قابل لمس و سخت شود.

در حدود نیمی از بیماران، لنفادنیت یک طرفه و دردناک کشاله­ی ران نیز دیده می­شود و ممکن است حتی به التهاب و تورم غدد لنفاوی نیز پیشرفت کند و این غدد متورم نیز ممکن است خود به خود سرباز کنند. لازم به ذکر است که ختنه مردان با کاهش خطر ابتلا به شانکروئید ارتباط دارد.

غربالگری برای عفونت هموفیلوس دوکرئی:

بیماران مبتلا به شانکروئید و افراد پرخطر باید در مورد پیشگیری از سایر بیماری­های مقاربتی مورد مشاوره قرار بگیرند. بیماران باید سه ماه پس از تشخیص شانکروئید برای سیفلیس و HIV، اگر نتایج آزمایش اولیه منفی بود، دوباره مورد آزمایش قرار بگیرند.

درمان:

داروهای مورد استفاده در عفونت­های هموفیلوس دوکرئی شامل آزیترومایسین، سفتریاکسون، سیپروفلوکساسین و اریترومایسین می­باشد.

مایکوپلاسما هومینیس (Mycoplasma hominis):

مایکوپلاسما هومینیس یک نوع پاتوژن در انسان و یک باکتری پلی­مورفیک است. معمولا به عنوان بخشی از فلور مجاری تناسلی به خصوص در زنان و مردان بالغ فعال از لحاظ روابط جنسی شناخته شده است. از بیماری­های مرتبط  با این عفونت می­توان واژینوز، بیماری­های التهاب لگنی و سالپنژیت نام برد. در عین حال عفونت با این باکتری علت بیماری­های دیگری چون آرتریت سپتیک، بیماری­های سیستم عصبی مرکزی، ناباروری زنان و تب بعد از زایمان نیز می­باشد. همچنین می­تواند باعث مننژیت، پنومونی و آبسه در نوزادان بشود.

درمان:

از آنجا که مایکوپلاسماها دیواره سلولی ندارند، آنتی­بیوتیک­هایی که به طور معمول مورد استفاده قرار می­گیرند اساسا بی­تاثیرند، لذا مایکوپلاسماها توسط پنی سیلین­ها و دیگر آنتی بیوتیک­ها که بر روی دیواره سلولی اثر می­گذارند، تحت تاثیر قرار نمی­گیرند. لازم به ذکر است که رشد مايكوپلاسماها در میزبانشان توسط طیف وسیعی از دیگر آنتی بیوتیك­ها مهار می­ شود. این آنتی بیوتیک­ها مانع از ازدیاد مایکوپلاسماها می­شوند، اما آنها را از بی نمی­برند. تتراسیکلین­ها، ماکرولیدها، اریترومایسین، کوئینولون­ها برای درمان عفونت­های مايکوپلاسما استفاده می­شوند.

اوره­ پلاسما اوره­ لیتیکوم/ پرویوم (Ureoplasma urealyticum/parvum): 

به عنوان گونه ­های اوره­ پلاسما طبقه بندی می­شوند، کوچکترین ارگانیسم­های زنده آزاد بوده و جزو گونه های گرم منفی می­باشد. اوره­ پلاسما اوره­ لیتیکوم در دستگاه ادراری انسان یافت می­شوند و در محدوده­ای با pH  9-5 رشد می­کند. از علائم عفونت با این باکتری در زنان، ناباروری، سقط مکرر، درد لگن، علائم قبل از قاعدگی شامل مواردی از قبیل سوزش بین دوره­ های قاعدگی و علائم واژینال مانند عفونت رحمی میباشد.

همچنین تحقیقات نشان می­دهد که، حضور این میکروارگانیسم درمایع منی در دستگاه تناسلی زنان، می­تواند منجر به کاهش میزان بارداری در طی انتقال جنین شود. این میکروارگانیسم در زنان باردار تبدیل به یک پاتوژن بسیار فرصت طلب می شود. نوزادانی که  به طور طبیعی از مادران اوره­ پلاسما اوره­ لیتیکوم مثبت متولد می­شوند، گاهی اوقات کلنی ­های ارگانیسم را در پوست و نواحی مخاطی خویش دارند. اوره­ لیتیکوم گاهی منجر به بدنیا آمدن نوزادان به صورت زودرس می شوند. این عفونت همچنین می­تواند منجر به پنومونی و مننژیت در نوزادان تازه متولد شده شود.

درمان:

در حال حاضر، عوامل ضد میکروبی از جمله erythromycin، tetracycline، ciprofloxacin، azithromycin، clarithromycin می­توانند برای درمان بالینی عفونت UU استفاده شوند. با استفاده گسترده از آنتی­بیوتیک­ها، برخی مقاومت­های بالینی به برخی از عوامل به درجه­های مختلف نشان داده شده است.

تشخیص آزمایشگاهی:

در حال حاضر با توجه به اینکه فردی که در معرض عفونت برای یک پاتوژن قرار دارد و یا علائم عفونت با یک پاتوژن را نشان می­دهد ممکن است همزمان با چند پاتوژن آلوده باشد. لذا از بهترین روش­ها برای غربالگری یا در زمان ابتلای فرد به عفونت بررسی همزمان این پاتوژن­ها با یک آزمایش می­باشد.

اساس تشخیص (The Std Direct Flow Chip) STD تکثیر همزمان DNA باکتریایی، ویروسی و انگل توسط PCR  Multiplex می­باشد، که می تواند به طور مستقیم بر روی عصاره­ سلولی و یا DNA استخراج شده انجام گیرد. به دنبال آن امپلیکون­های بیوتینیله ایجاد شده پس از Multiplex PCR، بر روی غشاهای حاوی گستره­ای از پروب­های خاص برای هر پاتوژن انسانی و همچنین حاوی پروب­های کنترلِ تکثیر و هیبریداسیون، متصل می­گردند.

در مقایسه با هیبریداسیون قدیمی، این تکنولوژی اجازه اتصال بسیار سریع بین محصول PCR و پروب خاص خود را در محیط سه بعدی فراهم می­کند. هنگامی که اتصال بین امپلیکون­های خاص و پروب­های مربوطه اتفاق می­افتد، سیگنال آن توسط یک واکنش ایمونوژنز آنزیمی رنگی با استرپتو آویدین فسفاتاز و یک کروموژن(NBT-BCIP)  قابل رویت می­گردد. این امر باعث ایجاد رسوب غیر قابل حل در غشا، در مکان­هایی که هیبریداسیون وجود دارد می­شود . لازم به ذکر است نتایج به طور اتوماتیک توسط نرم افزار hybriSoftTM  آنالیز می­شود.

سوش­های مورد بررسی با STD Chip در آزمایشگاه پارس ژنوم:

1) Haemophilus ducreyi

2&3) Herpes simplex Virus 1&2

4) Mycoplasma hominis

5) Mycoplasma genitalium

6) Trichomonas vaginalis

7 & 8) Ureaplasma urealyticum/  ureaplasma parvum

9) Treponema pallidum

10) Neisseria gonorrhoeae

11) Chlamydia trachomatis

نمونه­ای از آنالیز STD توسط سیستم اتوماتیک توسط نرم افزار  hybriSoftTM: