کاربرد آزمایش اگزوم در تشخیص دیستروفی عضلانی (مورد هشتم)
خانم 34 ساله حاصل ازدواج غیرفامیلی با ضعف عضلانی شدید برای شناسایی علت بیماری خود به آزمایشگاه پارس ژنوم مراجعه کرده است. هیچ سابقه ای از بیماری های عضلانی در خانواده وجود نداشته و علائم ایشان از سن 13 سالگی شروع شده است. در ابتدا به سختی از پله ها بالا می رفت و با پیشرفت بیماری در حال حاضر قادر به این کار نیست. همچنین، با بالارفتن سن ضعف عضلات دست و پا بیشتر شده و دچار تنگی نفس و عدم کنترل ادرار شده اند. بر اساس معاینات بالینی پزشک مشکوک به دیستروفی عضلانی از نوع لیمب گیردل بوده است.
لیمب گیردل مجموعه ای از بیماری هایی است که موجب ضعف و تحلیل عضلات دست و پا می شوند. دیستروفی عضلانی در همه ی بیماران رخ می دهد اما سن شروع علائم، سرعت پیشرفت و شدت بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است. معمولا اولین علامت این بیماری تحلیل عضلات پا و لگن است که موجب حرکت اردکی در بیماران می شود. در ابتدا اکثر افراد مبتلا برای بلند شدن از صندلی یا بالا رفتن از پله ها به کمک نیاز دارند. با پیشرفت بیماری ممکن است بیمار نیاز به عصا یا ویلچر نیز داشته باشد.
بر حسب تیپ بیماری در برخی موارد ضعف عضلات قلبی منجر به نارسایی قلبی می شود. در برخی دیگر عضلات تنفسی نیز درگیر و بیماری با تنگی نفس همراه است.
صدها ژن مختلف وجود دارد که جهش در آنها می تواند علائم مرتبط با دیستروفی عضلانی لیمب گیردل را ایجاد کند. بررسی تک تک آنها با روش ژنتیکی سنگر نیاز به زمان و هزینه بالایی دارد. امروزه با پیشرفت علم ژنتیک امکان بررسی همزمان چندین ژن وجود دارد. آزمایش هول اگزوم بر پایه تکنولوژی توالی یابی نسل جدید (NGS)، آزمایش جدیدی است که تحول عظیمی در عرصه تشخیص بیماریهای ژنتیکی ایجاد کرده است.
انجام آزمایش هول اگزوم (WES) و تشخیص دیستروفی عضلانی لیمب گیردل
برای شناسایی علت بیماری در این خانم، آزمایش WES انجام شد. نتایج نشان داد ایشان دارای دو جهش بیماری زا p.Gly348fs و p.Arg748Gln به صورت هتروزیگوت مرکب در ژن CAPN3 هستند. هتروزیگوت مرکب به معنی وجود همزمان دو جهش بیماری زای متفاوت در یک ژن است که هر یک از یکی از والدین به ارث می رسد.
در واقع، در هر یک از والدین یکی از کپی های ژن CAPN3 دچار جهش است. به زبان دیگر ناقل جهش و بیماری می باشند. نکته ی قابل توجه این است که پدر و مادر فامیل نیستند و هر یک جهش بیماری زای متفاوتی دارند اما به دلیل اینکه هر دو ناقل بیماری هستند دخترشان مبتلا است. در چنین حالتی، ریسک انتقال جهش از هر دو والد به فرزند در هر باداری 25% است. در واقع 1/4 احتمال دارد که هر دو، ژن معیوب را به فرزند خود منتقل کنند و فرزند مبتلا به دیستروفی عضلانی لیمب گیردل شود.
بسیار مهم است که بدانید اکثر بیماریهای ژنتیکی به یکباره و در افرادی بروز می کند که در خانواده آنها هیچ سابقه ای از بیماری وجود نداشته است. در نتیجه انجام آزمایش غربالگری ناقلی به تمامی زوج ها صرف نظر از سابقه بیماری در خانواده و نوع ازدواج (فامیلی و غیر فامیلی) پیش از اقدام به بارداری توصیه می گردد.
