تشخیص سندرم الیس ون کرولد بر جنین سقط شده

سندرم الیس ون کرولد

سندرم الیس ون کرولد (Ellis-Van Creveld syndrome) یک بیماری نادر ژنتیکی از نوع دیسپلازی استخوانی است. که با خصوصیات بالینی: کوتاهی اندام، وجود انگشت اضافی در دست یا پا (پلی داکتیلی)، رشد غیرطبیعی ناخن ها و نقص مادرزادی قلب در بیش از نیمی از موارد، قابل تشخیص می باشد. اکثر افراد مبتلا به این سندرم دارای رشد حرکتی و توانایی ذهنی طبیعی می باشند.

علائم و نشانه های این بیماری

در افراد مبتلا به الیس ون کرولد، دست ها و پاها به طور غیر طبیعی کوتاه هستند. فرد دارای قفسه سینه باریک با دنده های کوتاه می باشد. وجود انگشت اضافی در یک یا هر دو دست و ناهنجاریهای اکتودرمال شامل رشد غیرطبیعی مو، ناخن و دندان از دیگر خصوصیاتی است که در افراد مبتلا مشاهده می شود.

بیش از 50% از بیمارانی که با این سندرم به دنیا می آیند دچار مشکلات قلبی، بخصوص نقص دیواره بین دهلیزی، هستند. ناهنجاریهای قفسه سینه، ستون فقرات، دستگاه تنفسی و همچنین وجود ناهنجاریهای دستگاه تناسلی در بعضی از پسرهای مبتلا به این بیماری نیز گزارش شده است.

علت بروز سندرم الیس ون کرولد(EVC)

این سندرم یک بیماری ژنتیکی است که در اثر بروز جهش در هر دو ژن کد کننده EVC ایجاد می شود. البته، بروز جهش در ژن های دیگر نیز می تواند منجر به بروز این بیماری شود که باید در تشخیص علت این بیماری مورد توجه قرار گیرد. از طرفی تعدادی از بیماریهای دیگر هستند که علائمی مشابه با سندرم الیس ون کرولد بروز می دهند.

در تشخیص براساس علائم بالینی حتما باید وجود این بیماریها هم مورد بررسی قرار گیرد. برای تشخیص علت ژنتیکی، در مواردی که شک به بیماریهای استخوانی است و بر اساس علائم بالینی نمی توان تشخیص قطعی برای بیمار گذاشت، توصیه به انجام آزمایش پنل NGS بیماریهای استخوانی می شود.

سندرم الیس ون کرولد یک بیماری ژنتیکی با توارث اتوزومال مغلوب است. که در اثر به ارث بردن دو کپی جهش یافته از ژن مرتبط با این بیماری (EVC) از هر دو والد، بروز می کند. هر فرد دارای دو کپی از ژن EVC می باشد. در صورت بروز نقص در هر دو کپی، فرد بیمار خواهد بود. اما در صورت داشتن یک کپی سالم و یک کپی جهش یافته، فرد سالم اما ناقل بیماری خواهد بود. اگر دو فرد ناقل ژن جهش یافته EVC با هم ازدواج کنند، 25% احتمال دارد که فرزندشان مبتلا به بیماری سندرم الیس ون کرولد شود. 25% احتمال دارد که سالم باشد و ناقل جهش نباشد. 50% احتمال دارد که سالم و ناقل ژن جهش یافته باشد.

همه افراد تعدادی ژن غیرطبیعی دارند و به تعریف دیگه ناقل تعدادی بیماری با توارث مغلوب می باشند. والدین با نسبت خویشاوندی دارای تشابه ژنتیکی بوده و نسبت به افراد غیرخویشاوند، ریسک داشتن فرزند مبتلا به بیماریهای ژنتیکی مغلوب در آنها افزایش می یابد. با توجه به فرهنگ ازدواج فامیلی در ایران و گزارش این بیماری در قومیت های مختلف، شناخت این بیماری ژنتیکی ارثی که درمان قطعی ندارد، برای پیشگیری بسیار ضروری است.

در این قسمت به بررسی جنین مبتلا به سندرم الیس ون کرولد تشخیص داده شده در آزمایشگاه ژنتیک پارس ژنوم می پردازیم:

زوجی با تشخيص وجود ناهنجاريهای ساختاری در جنين كه منجر به سقط قانونی جنين شده بود، جهت مشاوره ژنتيك و بررسی ژنتيكی به آزمايشگاه ژنتيك مراجعه نمودند. خانم 29 ساله و آقا 34 ساله با نسبت خويشاوندی درجه 4 (خانم نوه خاله خانم) با اولین تجربه بارداری خانم که به سقط ختم شده بود.

در بررسی سونوگرافی جنين آنها، آنومالی های متعدد، شامل كوتاهی استخوان های ران و بازو، وجود انگشت اضافی در هر دو دست، دنده های كوتاه با قفسه سينه باريك، وجود پيكتازی در كليه ها و آنومالی قلبی مشاهده شد. در اين جنين طول دو پارامتر، طول استخوان ران و بازو، در مقايسه با ديگر پارامترها كاهش دو هفته ای سن جنین را نشان می داد كه مطرح كننده وجود ديسپلازی استخوانی بود و با نظر پزشکان و با توجه به اینکه تولد این فرزند می توانست با حرج خانواده همراه باشه، اجازه قانونی سقط جنین برای آنها صادر شد. با توجه به وجود آنومالی های متعدد در بررسی سونوگرافی و نسبت خویشاوندی زوجین، شك به سندرم های ژنتيكی وجود داشت و توصيه به بررسی ژنتيكی جنين شد.

برای اين زوج، مشاوره ژنتيك دقيق با گرفتن شرح حال كامل و سابقه خانوادگی در مرکز مشاوره ژنتیک پارس ژنوم انجام شد. در خانواده اين زوج، مورد ژنتیکی با مشکلات استخوانی وجود نداشت. با توجه به جميع شرايط، خويشاوند بودن زوجين و وجود آنومالي های متعدد درجنين، بهترين گزينه برای بررسی جنين، انجام آزمايش پانل NGS بيماريهای استخوانی بود كه انجام آن به زوجين توصيه شد.

آزمايش پانل NGS بيماريهای استخوانی، بر روی ماده ژنتيكی استخراجی از بافت جنين انجام شد. در اين آزمايش، كل ژن های مرتبط با بيماريهای استخوانی بر روی جنين مورد بررسی قرار می گيرد. در آزمايشی كه بر روی اين جنين انجام شد، جهش هموزيگوت در ژن EVC عامل بيماری سندرم اليس ون كرولد شناسايی شد.

جهت پیشگیری از تولد فرزند مبتلای دیگر، چه اقداماتی را می توان انجام داد؟

انجام آزمایش تشخیص دوران بارداری (PND) و یا آزمایش تشخیص قبل از لانه گزینی (PGD) برای بررسی ابتلای جنین به سندرم الیس ون کرولد، بررسی جهش ژن EVC تشخیص داده شده در خانواده، می توان از تکرار بیماری در خانواده جلوگیری کرد.

آزمایش (PND):

با انجام آمنیوسنتز و CVS و تشخیص زود هنگام جنین مبتلا در هفته های اول بارداری، می توان برای ادامه بارداری تصمیم گیری نمود و در صورت ابتلای جنین، اجازه سقط قانونی صادر نمود.

آزمایش (PGD):

در این روش، آزمایش ژنتیکی بر روی جنین های حاصل از لقاح سلول های اسپرم و تخمک زوجین در محیط آزمایشگاه انجام می شود. مهم ترین مزیت این روش نسبت به PND این است که خانم وارد پروسه بارداری با احتمال ابتلای جنین و انجام سقط جنین مبتلا نمی شود. بعد از بررسی ژنتیکی جنین های حاصل از IVF، جنین های سالم به رحم مادر منتقل می شود و مادر یک بارداری جنین سالم را خواهد داشت.