آزمایش ذخیره تخمدان چیست؟

آزمایش ذخیره تخمدان یک تست باروری است که در آن تعداد تخمک های هر فرد نسبت به زنان نرمال هم سن او سنجیده می شود. هدف از انجام این آزمایش پیش بینی پاسخ به درمان های باروری در زنان نابارور است. 

آزمایش ذخیره تخمدان چیست؟

آزمایش ذخیره تخمدان روشی برای بررسی توانایی باروری زنان است. این یعنی، قدرت باروری شما نسبت به سایر افراد هم سن تان سنجیده می شود. در این آزمایش با کمک نمونه ی خون و سونوگرافی واژینال تعداد تخمک ها اندازه گیری می شود.

اندام های جنسی زنان از دوران جنینی شروع به تولید اووسیت می کنند. اووسیت ها سلول های جنسی نابالغی هستند که در نهایت به تخمک تبدیل می شوند. این فرآیند از هفته ی دوازدهم بارداری آغاز و در هفته ی بیستم تعداد اووسیت ها به بیشترین مقدار خود می رسد. هر دختر هنگام بلوغ دارای تقریبا 500000 اووسیت است. پس از بلوغ در هر سیکل قاعدگی یک تخمک از تخمدان ها آزاد می شود.

چه کسانی باید آزمایش ذخیره تخمدان انجام دهند؟

پزشکان در موارد زیر توصیه به انجام این آزمایش می کنند:

• ابتلا به بیماری هایی که ممکن است تعداد تخمک ها را تحت تاثیر قرار دهند مانند سرطان
• انتخاب یکی از روش های کمک باروری مانند IVF

آزمایش ذخیره تخمدان چگونه انجام می شود؟

هدف از انجام این آزمایش پیش بینی میزان موفقیت درمان های کمک باروری است. این تست قادر به تعیین سلامت و تعداد دقیق تخمک ها نیست. در آزمایش ذخیره تخمدانی میزان هورمون محرک فولیکول (FSH)، استرادیول و هورمون آنتی مولرین (AMH) در خون اندازه گیری می شود. همچنین در سونوگرافی ترانس واژینال تعداد فولیکول آنترال بررسی می شود.   

بهترین زمان برای انجام آزمایش ذخیره تخمدان

• آزمایش خون: بهترین زمان برای اندازه گیری هورمون آنتی مولرین (AMH)، هورمون محرک فولیکول (FSH) و استرادیول روز سوم قاعدگی است.
• سونوگرافی: بهترین زمان برای اندازه گیری تعداد فولیکول های آنترال روز سوم قاعدگی است.

عوامل موثر بر کاهش ذخیره تخمدان

فاکتورهای مختلفی بر ذخیره تخمدان تاثیر گذارند. شایع ترین علل کاهش ذخیره تخمدان:

• بالارفتن سن (پس از 35 سالگی)
• سیگار
• ناقلین سندرم ایکس شکننده
• سندرم ترنر
• بیماری هایی که موجب آسیب به تخمدان ها می شوند مانند جراحی آندومتریوز یا عفونت لگن
• التهاب تخمدان ها
• اوفورکتومی (برداشتن یک یا هر دو تخمدان)
• رادیو تراپی لگن
• داروهای شیمی درمانی
• علل نامشخص

آیا آزمایش ذخیره تخمدانی خطرناک است؟

خیر، این آزمایش خطرناک نیست و برای انجام آن فقط نیاز به خونگیری و سونوگرافی واژینال است.

محدودیت های آزمایش ذخیره تخمدانی

این آزمایش تنها برای پیش بینی پاسخ به درمان به کار رفته و کاربردی دیگری ندارد. درواقع، با این تست می توان تعداد تخمک ها را اندازه گیری کرد اما در مورد سلامت آنها نمی توان نظر داد. برای مثال، ممکن است ذخیره تخمدانی نرمال اما به علت کیفیت ضعیف تخمک ها IVF ناموفق باشد. مطالعات نشان می دهند، پس از 35 سالگی کیفیت تخمک ها به تدریج کمتر می شود.

علاوه بر تعداد و کیفیت تخمک ها، فاکتورهای زیادی بر باروری تاثیر گذارند. آزمایش ذخیره تخمدانی یکی از تست هایی هست که برای ارزیابی توانایی باروری زنان انجام می شود.

شرایط آزمایش ذخیره تخمدان

این آزمایش نیاز به آمادگی خاصی ندارد.

تفسیر آزمایش ذخیره تخمدان

مقادیر قابل گزارش هر یک از فاکتورهای مورد بررسی بر اساس استانداردهای بین المللی به صورت زیر است:

تفسیر آنتی مولرین هورمون (AMH)

• AMH کمتر از 5ng/mL: نشان دهنده ی کاهش ذخیره تخمدان به کمتر از 3 فولیکول در هر سیکل IVF
• AMH کمتر از 1ng/mL: نشان دهنده ی حداقل بودن ذخیره تخمدان ها است. این یعنی، شانس تخمک گذاری بسیار کم است.
•  1ng/mL AMHتا5ng/mL: نشان دهنده ی پاسخ خوب به داروهای تحریک کننده ی تخمک گذاری.
• AMH بیشتر از 5ng/mL: نشان دهنده ی پاسخ شدید به داروهای تحریک کننده ی تخمک گذاری. این یعنی تنظیم دوز دارو برای جلوگیری از تحریک بیش از حد تخمدان ها بسیار مهم است.

تفسیر تعداد فولیکول آنترال (AFC)

• بیشتر از 7: خوب
• 7 تا 10: مناسب
• کمتر از 5: احتمال پاسخ به روش های کمک باروری کم است
• بیشتر از 10: احتمال تحریک بیش از حد تخمدان ها در اثر داروهای القا کننده ی تخمک گذاری

تفسیر مقادیر هورمون محرک فولیکول (FSH) و استرادیول

• FSH بالاتر از 20IU و استرادیول کمتر از 50: نشان دهنده ی یائسگی است.
• 10IU FSHتا20IU و استرادیول بیشتر از 50: نشان دهنده ی یائسگی یا پاسخ ضعیف به داروهای محرک تخمک گذاری
• FSH کمتر از 10U، استرادیول 25تا50 و آنتی مولرین 0.5تا3.5: نشان دهنده ی عدم یائسگی و پاسخ به داروهای محرک تخمک گذاری
• استرادیول بالاتر از 100mg/dl: احتمال تحریک بیش از حد تخمدان ها در اثر مصرف کلومیفن